75 jaar na het bombardement van 24 oktober 1944 op park Merwestein in Dordrecht is een boek verschenen over de vrije evangelische predikant ds. Jac. Lissenberg (1894-1970), die deze gebeurtenis van nabij meemaakte. De aanleiding voor het schrijven van het boek was de vondst van zijn op 13 mei 1945 gehouden preek door PThU-bibliothecaris drs. Wiljan Puttenstein. Daarin sprak Lissenberg uit dat hij zich vóór de oorlog vaak kritisch had uitgelaten over het fascisme en nationaalsocialisme. Dat bleek uit nader onderzoek ook zo te zijn en nuanceert het beeld van een ‘defaitistische’ Bond in die tijd.
Belangrijk voor de Bond
Interessant is dat het boek ook inzicht geeft in het eigen karakter van de Bond van VEG en de daar aanwezige wereldbetrokken en wereldmijdende stromingen. Het is daarom van wezenlijk belang voor de huidige VEG en biedt fundamentele kennis over de traditie en het eigene van de Bond. ‘Dit is een leerzaam boek, zeker ook wat betreft het eigen karakter van de VEG binnen de stamboom van Nederlandse kerkgenootschappen,’ schrijft historicus dr. Gert van Klinken (PThU) in een recensie voor het Documentatieblad Nederlandse Kerkgeschiedenis na 1800 (decembernummer 2019).
Opwekking en Kierkegaard
Het boek ontsluit Lissenbergs gedachtegoed dat beïnvloed was door de Franse opwekkingsbeweging van de Drôme en de Deense denker Sören Kierkegaard, aan wie de titel van het boek ontleend is: Geloven is drijven boven duizenden vademen diepte. Bovendien bevat het een transcriptie van de liturgie en preek van 13 mei 1945 en een bijlage over een gedenkplaat met de namen van acht oorlogsslachtoffers van de VEG Dordrecht. Prof. dr. Wouter J. Hanegraaff, Lissenbergs kleinzoon en hoogleraar aan de UvA, schreef een Woord vooraf.
Presentatie in Dordrecht
Het boek werd op 24 oktober jl. in de VEG Dordrecht gepresenteerd o.l.v. ds. Ed van den Berg-Strijker, voorzitter van het bestuur van het Seminarium en oud-predikant van de VEG Dordrecht. De doopsgezinde predikant ds. Han Cuperus, die binnenkort ook verbonden wordt aan de VEG, hield een boeiende rede over de betekenis van het boek vanuit doopsgezind perspectief. Er bleken verschillende raakvlakken met de doopsgezinde vredestheologie en herkenning als het ging om de positie van een kleine geloofsgemeenschap in een turbulente tijd. Zijn lezing zal in bewerkte vorm verschijnen in De Schakel, het gemeenteblad van de Doopsgezinde Gemeente Dordrecht en de VEG. Cuperus achtte het boek zeer geschikt voor een gesprekskring in de gemeente. Eerste exemplaren van het boek werden overhandigd aan dhr. Jan Houtman, voorzitter van de kerkenraad van de VEG, mw. L. Hanegraaff-Lissenberg, het enige nog levende kind van Lissenberg, en mw. W. van der Plicht, medewerker van het kabinet van de burgemeester van Dordrecht. Indrukwekkend was het moment, waarop de namen van de acht op de gedenkplaat vermelde oorlogsslachtoffers werden herdacht door dhr. Leo Bruinzeel (VEG Dordrecht), die de bronzen plaquette vervolgens overhandigde aan dhr. Wim Koole, archiefmedewerker van het Regionaal Archief Dordrecht.
Belangrijk archief
Koole verzorgde in het afgelopen jaar de beschrijving van het archief van de VEG en maakte het digitaal toegankelijk voor onderzoeksaanvragen. Hij overhandigde namens het Regionaal Archief een korte beschrijving aan mw. Jeannette Bosch, die het archief van de VEG jarenlang onder haar hoede had. Dit archief behoort tot één van de belangrijkste bronnen van de geschiedenis en traditie van de Bond van VEG. Veel arbeid die in de Bond tot stand is gekomen, vindt mede zijn oorsprong in Dordt. Lissenberg stond met zijn brede belangstelling en grote belezenheid in deze traditie. Hij was, aldus ds. Ed van den Berg-Strijker, een waardige opvolger van ds. Marinus Mooij, de eerste predikant van de VEG Dordrecht en auteur van de Beginselen van de Bond.
Recensies
In het Reformatorisch Dagblad van 23 oktober 2019 verscheen een recensie over het boek Geloven is drijven boven duizenden vademen diepte van dhr. Klaas van der Zwaag. Ook in enkele tijdschriften zullen recensies verschijnen. Kleinzoon Wouter Hanegraaff schreef er een Engelstalig Blog over.
Het boek is te koop bij het Bondsbureau te Velp info@bondveg.nl. Een preview vindt u hier.
Leo Mietus, Geloven is drijven boven duizenden vademen diepte. De vrije evangelische predikant ds. Jac. Lissenberg en zijn verzet tegen het fascisme en nationaalsocialisme, Uitgave van het Seminarium van de Bond van VEG 2019, 259 p., ISBN 978 90 74894 55 5, €25,00.